TẮC SỮA NON (hay còn gọi là CƯƠNG SỮA SINH LÝ) – LÀM THẾ NÀO ĐỂ XỬ LÝ?

TẮC SỮA NON hay còn gọi là cương sữa, căng tức vú sau sinh. Khi mẹ thấy các triệu chứng sau thì đó là mẹ đang tắc sữa non.

Triệu chứng:

Cương sữa là một hiện tượng sinh lý bình thường sau sinh từ 3 – 5 ngày đầu mà đa số phụ nữ gặp phải. Căng sữa sẽ xảy ra một cách bất ngờ và khiến bạn hốt hoảng. Sau khi sinh thì ngực mẹ mềm, dân dấn sẽ căng cứng hơn, đau rát tăng dần, dù hút sữa cũng không thể hút được bao nhiêu. Biểu hiện của cương sữa rất rõ rệt mà các mẹ có thể cảm nhận được: ngực sưng, sờ vào cứng, đau (mức độ đau tùy cơ địa từng người), vùng da xung quanh vú căng bóng, có thể sốt và xuất hiện hạch ở nách.

Nguyên nhân:

Nguyên nhân của cương sữa sau sinh là do sự chênh lệch giữa #Prolactin và #Oxytocin, đây là hai hormon chính phụ trách việc tiết sữa mẹ. Prolactin là hormon tạo sữa, Oxytocin là hormon co bóp tuyến sữa để đẩy sữa ra khỏi bầu vú. Khi bé mới chào đời là lúc Prolactin được tiết ra nhiều nhất. Lúc này nhờ Prolactrin mà sữa được đổ về các nang sữa. Tuy nhiên lượng Oxytocin lại chưa đủ để làm co bóp tuyến sữa, vì thể sữa trong các nang không được giải phòng ra ngoài. Điều này làm mẹ đau, khó chịu và bầu ngực căng cứng.

Cách phòng:

• Cách phòng tránh tốt nhất là làm thay công việc của Oxytocin khi chưa có dấu hiệu sưng, đau: ưu tiên cho bé bú tích cực, sau đó bạn nên massage kết hợp với vắt sữa ra từ giờ thứ 24 trở đi. Vắt sạch sữa sẽ giúp cho bầu vú trống, kích thích tiết sữa (vú càng trống thì Prolactin tiết càng nhiều).
• Lúc này nên vắt sữa bằng tay là hiệu quả nhất, dùng máy vắt sữa giai đoạn này dễ đau rát, trầy đầu ti, lại không hút được nhiều và sạch. Mẹ chịu khó làm trống bầu vú giai đoạn này thì sau đó sẽ đỡ bị cương sữa hơn.

Giải pháp

• Khi đã cương sữa, mẹ có thể tác dụng nhiệt trong thời gian ngắn để giúp làm mềm vú và để sữa chảy ra ngay khi bắt đầu cho bé bú, Để làm điều này, mẹ hãy nhúng một chiếc khăn vào nước ấm và đặt nó lên quầng vú, massage nhẹ nhàng để kích thích dòng chảy của sữa. Sau dó bạn dùng tay bóp một ít sữa ra trước để làm giảm sự căng sữa, giúp tia sữa thông thoáng hơn và làm mềm vú để bé có thể mút tốt hơn. Mẹ không nên chườm ấm quá 3 phút vì có thể làm ngực bị căng hơn và khiến sữa khó chảy ra hơn.
• Nếu mẹ bị căng sữa tới mức sữa không chảy ra ngoài được thì ngưng sử dụng khăn ấm.
• Xoa dịu cơn đau và giúp giảm sưng khi vú căng cứng bằng cách chườm lạnh. Bạn có thể cho vài viên đá lạnh vào chai nước và lấy 4 – 6 cái khăn sữa nhúng nước đá đắp lên bầu ngực (nên dùng nhiều khăn để giúp giữ nhiệt lâu hơn), thời gian đắp là 10-15 phút cho cả hai bên ngực. Bạn nên chườm lạnh mỗi 2 -3 giờ/ lần trong vòng 24 giờ – 48 giờ đầu kể từ khi có hiện tượng cương sữa.
• Mẹ hay cố gắng kích thích trước mỗi cữ cho bé bú hoặc hút sữa để giúp tuyến sữa co bóp bằng cách massage bầu ngực và dùng ngón tay massage đầu vú. Việc này giúp cho tử cung co hồi tốt hơn, do hoạt động kích thích đã tạo ra một lượng Oxytocin nhất định, đồng thời hỗ trợ co bóp tuyến sữa, đẩy sữa ra ngoài.
• Sau khi đã massage, cho bé bú trực tiếp, đúng khớp ngậm. tiếp tục vắt sữa bằng tay hoặc máy hút sữa. Khi ngực trống và sạch sữa. mẹ sẽ đỡ đau, nang sữa vẫn cương nhưng sẽ xẹp dần. Luôn nhớ sau mỗi cữ cho bé bú hoặc vắt, thì mẹ nên chườm lạnh vào ngực nhé.
  Khi đã cương sữa, mẹ không làm gì cả, chờ qua cơn khó chiụ. Sau vài ngày đau, ngực sẽ tự mềm đi,đỡ cương hơn do Oxytocin tiết ra thêm, sữa dễ dàng ra ngoài hơn, nhưng lượng sữa của mẹ bị giảm, do sữa đọng suốt một thời gian không được giải phóng (não bộ sẽ luôn hiểu là ngực của mẹ đầy sữa nên không kích thích tiết thêm Prolactin, tạo thêm nhiều sữa mới). Lúc này mẹ dễ bị ảnh hưởng tâm lý, bị áp lực không đủ sữa cho bé. Mẹ hãy cứ tự tin cho con bú trực tiếp thật nhiều để kích thích tiết sữa, dần dần sữa sẽ tăng lên phù hợp với nhu cầu bú của con.

Mẹ lưu ý

• KHÔNG chườm nóng, quá nóng trong thời gian dài hoặc dùng các phương pháp dân gian như đắp xôi nếp, men rượu, lá mít… vì sẽ làm giãn nở các ống sữa và nang sữa. Lúc này bầu vú đang cương lên và đang cần co bóp, nếu chườm nóng sẽ làm cho các ống sữa và các nang sữa giãn ra khiến cho việc co bóp tuyển sữa trở nên khó khăn hơn. Mặt khác, nếu chườm quá nóng có thể làm phù nế các mạch máu dưới tuyến vú gây vỡ mạch và dễ gây tổn thương vú, gây viêm vú, áp-xe vú. Ngoài ra, chườm nóng bầu vú sẽ kích thích tạo thêm sữa do ống sữa đã giãn nở, tăng thêm sức chứa, trong khi đường ra cho sữa thì chưa thông thoáng, càng tăng thêm sự căng cứng và đau đớn cho mẹ
• KHÔNG day ấn bầu ngực quá mạnh, không cố gắng chịu đựng cơn đau khi tác động lực mạnh vào bầu ngực. Theo sinh lý, các mạch máu và mao mạch dưới da tiếp tục giãn ra khi cương sữa, nếu day ấn quá mạnh sẽ vô tình làm tổn thương da và mạch máu tuyến vú. Hậu quả có thể gây viêm vú và áp-xe vú.
• KHÔNG nhờ người lớn bú mút, vì miệng người lớn chứa rất nhiều vi khuẩn, rất dễ tấn công vào các ống dẫn sữa, gây viêm nhiễm. Chưa kể người lớn còn không có khớp ngậm đúng, thực hiện cũng không hiệu quả.
  Hiện tượng cương sữa sau sinh là một hiện tượng hoàn toàn bình thường, vì vậy nếu vượt qua được từ 7- 10 ngày đầu, tuyến vú sẽ hoạt động tốt hơn, co bóp nhịp nhàng hon. Do đó mẹ cũng đừng quá lo lắng sẽ ảnh hưởng đến việc tiết sữa.